|
| |
|
|
Zaovine planina Tara |
|
Zaovine na Tari su pravo planinsko selo na planini, čiju teritoriju čine brojna brda, visovi, reke i potoci. Selo Zaovine pripada Račanskom kraju, sada Bajinoj Bašti. Nalaze se na jugozapadnoj i južnoj padini planine Tare i graniče se sa Republikom Srpskom prema opštini Višegrad. Manje grupe kuća (zaseoci) dobili su imena po prezimenima rodova, kao npr. Jezdići, Božići, Milekići, Lazići, Đurići, Pečenice, Rajaci, Karaklije, Marići, Nikolići, Jeličići, Vasilići, Mandići, Kojadinovići, Cvijovići ...
U pogledu reljefa selo Zaovine na Tari može se podeliti na: a) teren nižih površi sa pojedinim vrhovima preko 1200 metara, i b) teren ispod 1000 metara i rečne doline. |
 |
|
|
|
Obodna uzvišenja su: na severu Batura, C. Staena, Omar, Čemerišta; na zapadu Veliki Stolac, Koziji Rid, Dikava, Janjač, Filipovo Brdo; na jugu Zapolje, Tetrebica, Zapoljska Glavica i brda iznad Poloma prema Mokroj Gori; na istoku Manita Ravan, Sekulić, Gavran, Miloševac, Zborište i Kršanjska Glavica. Od uzvišenja, ili visova unutar sela, treba istaći: Rujevac, Vis, Đurđevo Brdo, Krive Strane Vranjak, Pasak, Kikovo, Kruščica, i dr.. Zaovine imaju reke i potoke: Beli Rzav, Đurđeva Reka, Vežanjža, Štulovica, Đulovac, Baranski Potok, Pološnica, Konjska Reka, Đakovac, Zmajevac, Popovića Potok i dr.. Od svih, najvažniji je Bijeli Rzav koji ističe iz Burinskog Jezera. Glavno jezero u Zaovinama, Zaovljansko jezero napravljeno je za potrebe RHE "Bajina Bašta", da akumulira vodu iz Bijelog Rzava i ostalih rečica. Zbog potapanja centra sela - Vežanje, izgrađen je novi centar sela - Nova Vežanja, iznad Jezdića prema Staroj Karauli. Izgrađena je nova škola, mesna zajednica, ambulanta D.Z. "Bajina Bašta" i prodavnica. Prenet je spomenik (Kapelica) podignut u slavu izginulih ratnika u I i II svetskom ratu. Sagrađena je i nova mala crkva - brvnara. |
|
 |
Biljni svet zastupljen je šumskom i travnom vegetacijom. Zastupljene su listopadna i četinarska šuma. U Zaovinama kao i po čitavoj Tari, uspevaju mnoge lekovite biljke.
Ovakav razvoj biljnog i zemljišnog pokrivača uslovio je razvoj životinjskog sveta. Zastupljeni su: medved, vuk, lisica, divokoza, divlja svinja, srna, orao, tetreb, jarebica, razne sitne ptice, zmije (šarka, smuk, poskok), kao i ris, čagalj, jazavac.
Klima je tipično "subalpska" koja zavisi od više faktora; nadmorske visine, biljnog pokrivača, strujanja vazdušnih masa, konfiguracije zemljišta, itd.. Zime su sa dosta snega koji se dugo zadržava (katkad i 4-5 meseci), leta su blaga i bez preteranih padavina, što sve utiče na pogodnosti za razvoj rekreativnog turizma. |
|
|
|
|
Veliki broj naših poznatih naučnika (geografa, demografa, istraživača i putopisaca) koji su svestrano proučavali Sokolsku Nahiju i njena naselja, nisu uspeli doći do saznanja o nastanku i imenu pojedinih naseljenih mesta, pa samim tim i nastanku i nazivu sela Zaovine. Međutim, Zaovine su sigurno postojale i pre doseljavanja najstarijih porodica (rodova), pa možda i pre turskih osvajanja naših zemalja.
Najstariji dokument Kneževine Srbije spominje selo Zaovine 1834. godine, kada su Turci iz Višegrada upali u Mokru Goru i selo Zaovine, pobili veliki broj seljana i zapalili crkvu u Zaovinama. O tome su pisale i "Srpski Novine", opisujući herojski otpor stanovništva, a posebno popa Đorđija Đurića, njegovog rođaka Gligorija i dvojice Jelisavčića. Dakle, ta godina može se uzeti i označiti kao verodostojan dokaz da selo Zaovine ulazi u sastav Beogradskog pašaluka, odnosno Kneževine Srbije. Do tog vremena Zaovine su pripadale Višegradskom kadiluku, odnosno Bosanskom pašaluku (Prof. D. Đurić, porodična hronika.).
|
|
|
|
Škola u Zaovinama |
Škola u Zaovinama ima dosta dugu istoriju. Osnovana je davne 1890 godine. Njena izgradnja započeta je na inicijativu narodnog poslanika za užički okrug, Prote Milana Đurića. Izgrađena je za godinu dana i već je počela sa radom 1891 godine. Te godine upisano je 38 đaka u prvi razred. Kasnije se taj broj stalno uvećavao, tako da je 1893 godine bilo u svim razredima 67 đaka. 1953/54 godine na inicijativu meštana, osnovana je i počela je sa radom Osmogodišnja škola. Te školske godine u peti razred upisano je 55 učenika. Od te generacije niko nije ostao u selu, svi su otišli na dalje školovanje ili izučavanje zanata. Od osnivanja Osnovne škole, pa i Osmogodišnje škole, brojne generacije su završile svoje osnovno obrazovanje u Zaovinama i većina njih je nastavila daljnje školovanje, tako da su mnogi nekadašnji đaci škole u Zaovinama postali intelektualci raznih profesija, kao i ugledne zanatlije.
Kako je opadao broj stanovnika, tako se smanjivao i broj učenika u školi. Prestala su s radom isturena odjela već osamdesetih godina prošlog veka, u matičnoj školi u Vežanja (novoj) ima svega nekoliko đaka u svim razredima, od I-VIII.
Godine 2008 škola u Zaovinama je zatvorena.
|
|
|
|
iz knjige "Cvijović u Zaovinama" |
|
|
Autor: Miodrag O. Cvijović |
|
|
|
Zaovine na Tari administrativno pripadaju teritoriji Opštine Bajina Bašta, a prostiru se u južnom delu Tare, poznatom još i kao "ravna Tara". U geomorfološkom smislu čine prirodnu vezu planine sa Zlatiborom i Mokrom Gorom, nadmorska visina varira 785-1412 metara (Miloševac - najviši vrh), dok je najviši vrh same Tare Kozja stena ili Kozji rid sa nadmorskom visinom od 1.591 metara. Selo Zaovine na Tari je poznato i po proročanstvu Miloša i Mitra Tarabića koji su još sredinom 19. veka prorekli da će "Drina poteći uz Taru", i zaista, Drina, jedna od najčišćih reka u Srbiji, potekla je 1981. godine uz Taru, kada je i završena izgradnja druge reverzibilne brane Perućac 2, puneći veliko akumulacijsko jezero nekoliko stotina metara iznad svog toka, voda sa 310 metara nadmorske visine iz jezera Perućac, turbinom, kroz cevi promera šest metara, dospela je u predivan predio četinarskih šuma 900 metara visoko pravo u selo Zaovine na Tari |
 |
Jezero je gledano odozgo zmajolikog oblika, tačnije oblika zmaja u letu, dubine do 130 metara i u sebi krije jedan bogati živi svet - 14 vrsta riba iz 6 familija - kapitalne primerke pastrmke, soma, klena, štuke, skobalja, grgeča, mladice ... Ispod ovoga, postoje i četiri manja jezera iz kojih se voda sistemom spojenih sudova može pretakati u veliko jezero. Jedno od tih jezera je i jezero Spajić koje se nalazi sa druge strane brane. Zaovljansko jezero okružuju guste borove šume, proplanci i livade, kao i imanja porodica koje žive kraj njega.
Na žalost, izgradnja jezera nije prošla bez posledica po Zaovljane. Mnoga imanja su potopljena, mnoge kuće nestale, a kada se nivo vode u jezeru spusti, mogu se nazreti, pa i videti, temelji nekadašnjih kuća, stepeništa ...
|
|
Zaovljani su bili prisiljeni prilikom gradnje da se sele u više predele svojih imanja, pa otuda oko samog jezera nikoše zaseoci nazvani po porodicama koje u njima žive: Jevtići, Popovići, Mandići, Jezdići, Lazići, Jelisavčići, Milekići, Đurići, Spajić, Karaklići Vasilići , Sekulići, ukupno 28 zaseoka u čiji sastav ulazi, pored jezera i kanjon Belog Rzava - "Sklopovi". Zaovine obuvataju površinu od blizu 8.000 hektara, od čega je 1.115 u sastavu Nacionalnog parka Tara.
Selo Zaovine na Tari je inače čuveno i po tome što je davne 1875. godine u jednom od njegovih zaseoka, poznati botaničar Josip Pančić, otkrio novu i izuzetno retku vrstu četinara, nazvavši je Pančićeva Omorika, koja predstavlja jedan od simbola Tare. Takođe 50 posto flore planine Tare, odnosno 15 posto flore Srbije, nalazi se u Zaovinama, a posebno treba spomenuti mečja lesku, tisu, božikovinu, jermičak, dervenski različak, božur, paprat, rebrača, veliku plavu lincuru, zeleniku, žutu lincuru, crnu čemerika, većinom sve zaštićene biljne vrste.
|
|
Zbog lepote živopisnih predela, prirodnih staništa i svog izuzetno bogatog i raznovrsnog biljnog i životinjskog sveta koji čine oko 600 vrsta biljaka, 14 vrsta riba, 6 vrsta vodozemaca, 5 vrsta gmizavaca, 108 vrsta ptica 36 vrsta sisavaca, selo je 15. avgusta 2008. godine proglašeno za Predeo izuzetnih odlika Zaovine.
Rešenjem Zavoda za zaštitu prirode Srbije od 5.avgust 2008. godine, selo Zaovine na Tari se svrstalo pod režim zaštite
I, II i III stepena.
|
|
| |
|
|
| |
|
|
VR 360 ° - Panorama - brana "Lazići" Zaovine |
|
|
|
|
|
|
|
|
Ukoliko želite prikaz Panorame VR 360 preko celog ekrana, nakon početka kliknitie na opciju FULLSCREEN.
Za povratak na stranicu pritisnite taster ESC na vašoj tastaturi. |
| |
|
|
|
| |
|
|
| |
|
|
| |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
